1. Độ pH là gì?
pH là chỉ số đo độ hoạt động của các ion (H+) trong dung dịch và vì vậy là độ axít hay bazơ của nó. Nói đơn giản nhất nước có độ pH = 7 là trung tính. Nước có giá trị pH nhỏ hơn 7 được coi là có tính axít, trong khi các giá trị pH lớn hơn 7 được coi là có tính kiềm.
Nhiều loại cá, tép chỉ thích nghi và sinh sống ở những độ pH nhất định. Tương tự như vậy, nhiều cây thủy sinh cũng sinh trưởng tốt trong độ pH nào đó. Không có 1 độ pH nào là hoàn hảo cho 1 bể cá, vì còn tùy thuộc vào phong cách của người chơi và các loại cá tép, cây. Bể cá cảnh, thủy sinh nào cũng là 1 hệ sinh thái bao gồm nhiều loại động, thực vật. Tuy nhiên, pH hợp lý cho môi trường thủy sinh là từ 5-8. Dưới pH5 thì nhiều cây bị rữa lá, cá tép chết, còn trên 8 thì chỉ phù hợp cho 1 số cá tép đặc biệt như tép sula, cá ali…
a. Mối liên hệ giữa pH và hệ vi sinh:
– Những hồ pH cao từ 7 trở lên thì hệ vi sinh phát triển cực mạnh, và nước sẽ rất trong. Nếu các bạn để ý thì những hồ có san hô, sỏi 3 màu, vỏ ốc lẫn trong sỏi trải nền, hồ có nhiều đá như đá tai mèo.. thì nước sẽ rất trong. Đây là dấu hiệu của hệ vi sinh phát triển mạnh mẽ. Cả những hồ nước biển cũng vậy, nước trong hơn nước của đa số hồ thủy sinh nhiều.
– Những hồ có pH từ 6 trở xuống thì hệ vi sinh phát triển yếu hơn, 1 số chủng loại vi sinh có lợi không thể sinh sôi và phát triển được. Vì vậy hồ có pH thấp thường dễ bị vấn đề về hệ vi sinh và dễ bùng phát rêu hại hơn.
b. Mối liên hệ giữa pH và dinh dưỡng:
– Hồ có pH từ 7 trở lên thì những chất đa lượng sẽ dễ hấp thụ hơn (N P K, Ca Mg, S), nhưng từ 7.5 trở lên thì vi lượng như sắt, Mn, B… sẽ khó tồn tại trong nước, đây là lý do hồ pH cao thường bị hiện tượng cây mất màu từ ngọn (thiếu Fe)
– Hồ có pH từ 6 trở xuống thì lượng vi lượng sẽ cực mạnh, điển hình là sắt, Mangan, Boron và Đồng, nhưng đa lượng NPK CA Mg sẽ rất yếu và khó được cây hấp thụ. Đây cũng là lý do vì sao những hồ pH thấp thường bị rêu hại liên quan trực tiếp đến vi lượng như Rêu Chùm Đen ( kết hợp thêm hệ vi sinh yếu khi pH thấp nữa), thêm vào đó hồ có pH thấp thường hay bị hiện tượng lá già của cây bị vàng (thiếu N) hoặc lũng lổ (thiếu K), hoặc rất dễ bị rêu đốm xanh (P yếu).
– Về Nh3 / Nh4 (Amoniac và Amonium), cả 2 đều là thức ăn cho cây nhưng khác biệt là NH3 là chất cực độc. Khi NH3 ở môi trường có hệ PH từ 7 trở lên thì nó sẽ là chất độc, nhưng ở ph dưới 7 thì nó sẽ tồn tại ở dạng Nh4 (không còn độc)
– Những hồ có pH cao hơn 7.5 thì Co2 sẽ rất khó hòa tan
– 1 số loại cây (như họ tonina)thì không thể sống ở ph trên 7, và đa số các loại cây thủy sinh có thể sống tốt ở ph từ 5-7
Từ 2 mối liên hệ trên chúng ta suy ra rằng: nếu để ở ph dưới 7, nhưng không quá thấp dưới 6 thì mọi vấn đề đều có thể giải quyết, đa số các cây thủy sinh sống tốt, vi sinh không quá yếu, vi lượng không quá mạnh, Nh3 không độc, NPK không quá thiếu, Co2 dễ hoạt động.
Trong trường hợp, bể cá cảnh có độ PH< 5.5, tức là độ axit trong bể nuôi cá cảnh cao. Khi sinh sống trong điều kiện axit cao, có thể ảnh hưởng đến chất nhờn và hệ hô hấp của cá, nghiêm trọng hơn có thể dẫn tới tình trạng cá chết.
Trường hợp, bể cá cảnh có độ PH > 8.5, tức là độ kiềm trong bể nuôi cá cảnh cao. Khi sống trong điều kiện kiềm cao, có thể làm phá hủy da cũng như mang cá, từ đó làm ảnh hưởng tới quá trình trao đổi oxy cũng như quá trình trao đổi chất. Vì thế cá sẽ chậm lớn hơn bình thường. Không những thế, lượng khí NH3 có trong môi trường kiềm cao có thể gây ngộ độc cho cá, rất nguy hiểm.
2.Cách đo độ PH của nước nuôi cá cảnh
Để đảm bảo môi trường sống tốt nhất cho bể cá cảnh của gia đình bạn, cần phải kiểm tra độ PH thường xuyên. Hiện nay, có hai cách để đo độ PH của nước nuôi cá cảnh đó là dung dịch PH test và máy đo PH.
Với dung dịch PH test: bạn có thể mua tại các cửa hàng hiện nay và dễ dàng sử dụng ngay tại nhà. Tuy nhiên, với dung dịch PH test thường có hạn sử dụng nhất định, nếu để quá lâu nên mua cái mới để việc kiểm tra được chính xác hơn.
Với máy đo độ PH: việc kiểm tra độ PH của nước nuôi cá cảnh sẽ trở nên chính xác hơn, tuy nhiên giá thành mua máy đo độ PH lại khá cao.
Lưu ý: Khi thực hiện việc tăng hoặc là giảm độ PH của nước trong bể nuôi cá cảnh nên tiến hành một từ từ, tạo điều kiện cho cá thích nghi.
Không nên tăng hoặc là giảm độ PH một cách đột ngột, làm cá bị sock.
3.Cách tăng ph tự nhiên :
– Một trong những phương pháp tự nhiên để tăng độ ph trong nước đó chính là dùng san hô biển. Bạn có thể mua san hô và thả vào nguồn nước có độ ph thấp cần tăng, theo kinh nghiệm của cá nhân thì san hô có thể tăng 2-3 độ ph tuỳ theo lượng san hô mà bạn bỏ vào trong nước. Ngoài ra việc sủi oxy cũng có thể giúp tăng độ ph có trong nước, đặc biệt khi kết hợp với bỏ san hô và sủi oxy sẽ giúp tăng độ ph đáng kể cho nguồn nước.
Phương pháp tăng ph sử dụng hoá phẩm :
– Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại dung dịch chế phẩm giúp tăng ph trong nước bạn có thể tìm mua ở các tiệm cá cảnh. Tuy nhiên lời khuyên của mình là không nên sử dụng hoá phẩm cho nước để nuôi cá vì dù sao nó cũng là một chất dung dịch hoá học.